Σπάνια φωτογραφία του Νίκου Μπελογιάννη στην πολιτική προσφυγιά, Βουδαπέστη 1950.
Από αριστερά, μαζί του οι: Μαρίκα Κόζα, Αύρα Παρτσαλίδου και Δόμνα Παπάζογλου-Ιωαννίδη

Σπάνια φωτογραφία του Νίκου Μπελογιάννη στην πολιτική προσφυγιά, Βουδαπέστη 1950.
Από αριστερά, μαζί του οι: Μαρίκα Κόζα, Αύρα Παρτσαλίδου και Δόμνα Παπάζογλου-Ιωαννίδη

Η συμβολή του ΚΚΕ με ανέκδοτο υλικό από το Ιστορικό του Αρχείο στο Μουσείο - Μόνιμη έκθεση ''Νίκος Μπελογιάννης", στην Αμαλιάδα του δήμου 'Ηλιδας.

Ο Νίκος Μπελογιάννης γεννήθηκε στις 22/12/1915 στην Αμαλιάδα. Οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ και πήρε μέρος σε δύο μαθητικές απεργίες το 1931. Το 1934 έγινε μέλος του ΚΚΕ. Την ίδια χρονιά γράφτηκε στη Νομική Σχολή της Αθήνας. Το 1935 έγινε Γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης της Αμαλιάδας. Το Μάρτη του 1936 πιάστηκε κι εκτοπίστηκε στην Ίο.
Το Δεκέμβρη του 1936, ως φαντάρος πιάστηκε με τον Ντάβο, ανακρίθηκε και βασανίστηκε. Δικάστηκε σε 3 μήνες φυλακή και 6 εξορία. Το Μάη του 1938 πιάστηκε στον Πύργο. Τότε δικάστηκε σε 5 χρόνια φυλακή και σε 2 εξορία. Στα κάτεργα της Αίγινας έμεινε μέχρι την άνοιξη του 1942. Ακολούθησε η Ακροναυπλία και τα ιταλικά στρατόπεδα συγκέντρωσης Κατούνας, Βόνιτσας και Κέρκυρας. Μετά από την Απελευθέρωση δούλεψε ως επικεφαλής της διαφώτισης του Γραφείου Πελοποννήσου ενώ αργότερα ως Γραμματέας της ΚΟ Πάτρας.
Το Φλεβάρη του 1947 εντάχθηκε στο Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ. Τοποθετήθηκε στο ΙΙ Γραφείο, στη συνέχεια υποδιοικητής της Σχολής Αξιωματικών και ύστερα στη διαφώτιση. Αργότερα ως Πολιτικός Επίτροπος στην 102 Ταξιαρχία και στη συνέχεια στη 10η και την 1η Μεραρχία του ΔΣΕ. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες στο Βίτσι και Γράμμο όπου και τραυματίστηκε στην κορυφή «Γκόλιο». Επιπλέον, στο επίλεκτο απόσπασμα (Φλωράκη - Παπαγεωργίου) ως Πολιτικός Επίτροπος ξεκίνησε από το Γράμμο και κατέβηκε στο χώρο μεταξύ Καρδίτσας και Καρπενησίου. Το Σεπτέμβρη του 1949 επέστρεψε πλέον στο έδαφος της Αλβανίας και ύστερα στη Ρουμανία. Στην 7η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ το Μάη του 1950 έγινε αναπληρωματικό μέλος της. Ξεκίνησε για μυστική αποστολή στην Ελλάδα. Στην 3η Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ τον Οκτώβρη του 1950, εκλέχτηκε μέλος της ΚΕ.
Στην Αθήνα έφτασε στις 7/6/1950 και έπεσε στα χέρια της Ασφάλειας στις 20/12/1950. Την ίδια περίοδο πιάστηκαν άλλοι 92 σύντροφοι και παραπέμφθηκαν στην ίδια δίκη με το Νίκο Μπελογιάννη. Η δίκη τους άρχισε στις 19/10/1951 και η απόφαση εκδόθηκε στις 16/11/1951, με τις θανατικές καταδίκες του Νίκου Μπελογιάννη, της Έλλης Ιωαννίδου και άλλων δέκα από τους κατηγορούμενους. Ακολούθησε δεύτερη δίκη η οποία σκηνοθετήθηκε ως «υπόθεση κατασκοπείας». Η δεύτερη δίκη ξεκίνησε στις 15/2/1952 κι έληξε την 1/3/1952 με τις εξής θανατικές καταδίκες: οι Μπελογιάννης και Αργυριάδης δύο φορές σε θάνατο, οι Μπάτσης, Καλούμενος, Λαζαρίδης, Ιωαννίδου, Τουλιάτος και Μπισμπιάνος μία φορά σε θάνατο.
Ακολούθησε διεθνής κινητοποίηση, κατακραυγή και αγώνας αποφευχθεί η θανάτωσή τους. Στις 28/3 το «Συμβούλιο Χαρίτων» απέρριψε την αίτηση χάριτος για τους Νίκο Μπελογιάννη, Δημήτρη Μπάτση, Ηλία Αργυριάδη, Νίκο Καλούμενο. Οι κρατικές αρχές προχώρησαν αμέσως στην εκτέλεσή τους τα ξημερώματα της 30/3/1952, μέρα Κυριακή, που δεν εκτελούσαν ούτε οι Ναζί.

Ιστορικό Αρχείο ΚΚΕ