Τυπώματα χαρακτικών που προέρχονται από το παράνομο τυπογραφείο του Ε.Α.Μ. στην Καλλιθέα

Τυπώματα χαρακτικών που προέρχονται από το παράνομο τυπογραφείο του Ε.Α.Μ. στην Καλλιθέα

Με κοινή απόφαση της Κ.Ε του Κ.Κ.Ε και της Κ.Ε του Ε.Α.Μ, δημιουργήθηκε ένα από τα μεγαλύτερα παράνομα τυπογραφεία, ώστε να βγαίνουν απρόσκοπτα έντυπα του ΚΚΕ (τυπώθηκαν σποραδικά φύλλα του «Ριζοσπάστη»),η εφημερίδα του Ε.Α.Μ «Ελεύθερη Ελλάδα» και μετά τη δημιουργία του Ε.ΛΑ.Σ «Ο απελευθερωτής», καθώς και άλλα έντυπα και ανακοινώσεις του ΚΚΕ, του Ε.Α.Μ, του Ε.ΛΑ.Σ, της Ε.Π.Ο.Ν και της Εθνικής Αλληλεγγύης .

Υπεύθυνος για τη δημοσιογραφική δουλειά και την εξεύρεση των τυπογραφικών μέσων ορίστηκε ο Κώστας Βιδάλης. Υπεύθυνος του παράνομου τυπογραφείου αναλαμβάνει ο Γιώργης Ελληνούδης. Ταυτόχρονα, η γυναίκα του Γιώργη Ελληνούδη, μέσω του Κόμματος, βρήκε το σπίτι στην οδό Σκρα 31 το οποίο άνηκε στον μικρασιάτη (κάτοικο Καισαριανής) Στέλιο Μενεμενή.

Ο Γ. Ελληνούδης συνδέθηκε με τον Βαγγέλη Μενεμενή (γιο του ιδιοκτήτη, μέλος της Ο.Κ.Ν.Ε και του Κ.Κ.Ε από το 1941), επισκέφθηκε το σπίτι, το βρήκε κατάλληλο και το νοίκιασε ως κατοικία. Σε δεύτερη συνάντηση με τον Β. Μενεμενή, αποκαλύπτεται ο σκοπός της ενοικίασης και προτείνεται στον Μενεμενή να συμμετέχει στην ομάδα. Ο Μενεμενής δέχεται με ενθουσιασμό. Ο Γ. Ελληνούδης έχει την ευθύνη της ομάδας για όλη τη λειτουργία του μηχανισμού, για τη σύνδεση με την καθοδήγηση (Πλουμπίδης, Σιάντος), τις επαφές με τον Κ. Βιδάλη και την παράδοση των εντύπων, πάντα μακριά από το σπίτι - τυπογραφείο.

Στην ομάδα του τυπογραφείου στην οδό Σκρα εντάσσονται, εκτός της Καλλιόπης και του Β. Μενεμενή,  επίσης οι κομμουνιστές: Τάκης Χατζής, ο τυπογράφος Νίκος Καλατζόπουλος (αδελφός του Γιώργου Καλατζόπουλου, ο οποίος αργότερα στάλθηκε στο τυπογραφείο του Βουνού), ο ξυλουργός από το Βύρωνα Χρήστος Τζίμης και η γυναίκα του Ελένη Τζίμη. Υπεύθυνος για την παραλαβή και διανομή των εντύπων αναλαμβάνει ο Μανώλης Λυγηρός (Λυγερός), ο «θείος» ή «παππούς» όπως τον αποκαλούσε η ομάδα, που υποδυόταν τον παλιατζή, καρβουνιάρη, μανάβη, κλπ., κουβαλώντας τσουβάλια ή τη χειράμαξά του.

Ο Γ. Ελληνούδης σχεδίασε τη δημιουργία υπογείου μεταξύ των δύο δωματίων του σπιτιού της οδού Σκρα. Με τον Β. Μενεμενή έκοψαν μέρος των πλακιδίων, έσκαψαν και έφτιαξαν το υπόγειο. Ο Κ. Βιδάλης είχε ήδη βρει την ηλεκτροκίνητη μηχανή, μάρκας «Βικτώρια», κάσες με τυπογραφικά στοιχεία, χαρτί κλπ.

Η μεταφορά της μηχανής και των άλλων υλικών υπήρξε πολύ ριψοκίνδυνη περιπέτεια. Βρέθηκε "καραγωγέας", με αμοιβή 500.000 δραχμές, για να μεταφέρει τη μηχανή και τα εξαρτήματα «αλευρόμυλου», όπως είπε στον "καραγωγέα" ο Γ. Ελληνούδης, αλλά χρειάστηκε επιπλέον, γερανός και τέσσερις φορτοεκφορτωτές για να φορτωθεί η «αλευρομηχανή». Το φορτίο έφθασε στο σπίτι της οδού Σκρα και τοποθετήθηκε στο διάδρομο του σπιτιού. Ο "καραγωγέας" υποψιασμένος ότι δεν επρόκειτο για αλευρομηχανή απαίτησε επιπλέον 200.000 δραχμές για να «ξεχάσει» αυτή τη μεταφορά. Το σπίτι σφραγίστηκε από φόβο μη μιλήσει ο "καραγωγέας" και παρακολουθούνταν από μακριά από τους Ελληνούδη - Μενεμενή σχεδόν ένα μήνα.

Όταν απομακρύνθηκε ο κίνδυνος, κατέβασαν τα υλικά και η μηχανή στην κατακόμβη και γρήγορα ο Χρήστος Τζίμης κατασκεύασε το παρκέ, με αδιόρατο, από μη γνωρίζοντες, άνοιγμα. Ο Β. Μενεμενής μετέτρεψε την ηλεκτροκίνητη «Βικτώρια» σε ποδοκίνητη και αργότερα σε χειροκίνητη, ώστε να γίνει τελείως αθόρυβη. Στα τέλη Φλεβάρη - αρχές Μάρτη του 1942, το τυπογραφείο «άρχισε να τυπώνει κατά χιλιάδες τα έντυπα του ΕΑΜ και του ΚΚΕ. Από τότε μέχρι τη μέρα της απελευθέρωσης της Αθήνας, δουλεύοντας αδιάκοπα, η "Βικτώρια" έγινε κι αυτή "ηρωίδα" της Εθνικής Αντίστασης».

Ιστορικό Αρχείο ΚΚΕ