Σπάνιας ιστορικής αξίας φωτογραφία από την υποδοχή του Μαξίμ Γκόρκι στο Ντιλιζάν, 1928
(Το Ντιλιζάν είναι θέρετρο της Αρμενίας)

Αλεξέι Μαξίμοβιτς Πέτσκοφ είναι το πραγματικό όνομα του Γκόρκι που στα ρωσικά θα πει «πικρός». Γεννήθηκε στην πόλη Νίζνι Νόβγκοροντ το 1868. Ορφανός και πάμφτωχος, πριν κλείσει τα δέκα του χρόνια, περιπλανήθηκε στη ρώσικη γη, αναζητώντας δουλειά. Δουλεύοντας σε διάφορα επαγγέλματα, ήρθε σε επαφή με όλους τους κατατρεγμένους, τους φτωχούς εργάτες, γνώρισε από κοντά την αθλιότητα και την ανέχεια. Από πολύ νέος είχε συνειδητοποιήσει την αξία της εργασίας, όχι μόνο ως ανάγκη επιβίωσης αλλά κι ως μέσο δημιουργίας που μπορεί να οδηγήσει στον ατομικό και συλλογικό εξανθρωπισμό του ανθρώπου. Αυτή η αντίληψη τον οδήγησε στο μαρξισμό. Η ζύμωσή του με τον ανθρώπινο πόνο, τον εμπλούτισε με εμπειρίες τις οποίες χρησιμοποίησε στα πρώτα του κείμενα.

Όπως έλεγε ο ίδιος ο συγγραφέας: «Την ηθική των αφεντικών την αντιπάθησα όσο και την ηθική των δούλων. Μια τρίτη ηθική έβλεπα να διαμορφώνεται μέσα μου. Δίνε το χέρι σου σε όποιον σηκώνεται».

Παρά τις αντιξοότητες, από το 1892 κιόλας, αρχίζει να εκδηλώνεται η αγάπη του για τη λογοτεχνία. Ξεκινά να γράφει πρώτα για βιοποριστικούς λόγους, επιφυλλίδες σε επαρχιακές εφημερίδες.

Η επιτυχία των διηγημάτων του τον έκανε γνωστό σε όλη την Ευρώπη και η διεθνής απήχηση ενισχύθηκε από τα θεατρικά έργα που ακολούθησαν.

Το 1902 η Ακαδημία τον εκλέγει μέλος της. Λίγες μέρες μετά, ο Τσάρος Νικόλαος Β΄, ακυρώνει την εκλογή του και εφαρμόζει τη λογοκρισία του τύπου. Αποτέλεσμα αυτού ήταν και η παραίτηση των Τσέχωφ και Κορολένκο. Την ίδια χρονιά γνωρίζεται με τον Β.Ι. Λένιν. Τρία χρόνια μετά αναλαμβάνει τη διεύθυνση του περιοδικού Νέα Ζωή κι αγωνίζεται για την επανάσταση. Οργανώνεται στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Συλλαμβάνεται και κλείνεται στο φρούριο Πετροπαβλόφσκ κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1905. Λογοτέχνες απ' όλο τον κόσμο κάνουν έκκληση για τη σωτηρία του.

Οι μεγάλες κοινωνικο-πολιτικές αλλαγές της Ρωσίας, με την Οχτωβριανή Επανάσταση, βρήκαν τον Γκόρκι στο πλευρό του καταπιεσμόμενου ρωσικού λαού. Συγκρούστηκε τόσο με την άρχουσα τάξη όσο και με την τάξη των μικροαστών. Καθιερώθηκε ως πρωτεργάτης της νέας σοβιετικής λογοτεχνίας και συνέβαλε στη δημιουργία του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Με το έργο του αποτέλεσε μια γέφυρα ανάμεσα στην "παλιά" και "νέα" Ρωσία

Πέθανε στη Μόσχα, το 1936.